සය මසකට පසුව……

“ෂිහ්.. අපරාදෙ බං අපි මේ පූජාව දවසෙම ආවෙ. බලපං තියෙන ට්‍රැෆික් එක. තව පැයකටවත් මෙතනින් යන්න වෙන එකක් නෑ.“ වෑන් රථයේ කවුළුවෙන් හිස පිටතට දමා වටපිට බලමින් චමල් පැවසුවේ පසෙකින් සිටි කසුන් නම් වූ තම ඥාති සොහොයුරාටය.

කසුන් යනු ඔහුගේ නැන්දාගේ පුතණුවන්ය. සමවයසෙහි පසු වූ ඔවුන් දෙදෙනාම කොළඹ සරසවියේ අධ්‍යාපනය ලබමින් සිටියද ඔවුන් සිටියේ පීඨයන් දෙකකය. චමල් විද්‍යා පීඨයේ ඉගෙනුම ලැබූ අතර කසුන් සිටියේ කලා පීඨයේය. දැන් ඔවුන් සිටින්නේ අනුරාධපුර අටමස්ථාන වන්දනා කිරීමට පැමිණි ගමනේ ස්වර්ණමාලි ස්ථූපයට යන මාර්ගය අතරමගය. විශ්ව විද්‍යාලයේ නිවාඩු කාලය එළඹුණු හෙයින් නිවැසියන් විසින් සංවිධානය කළ වන්දනාගමනට ඔවුන් දෙදෙනාටද සහභාගී වීමට හැකි විය. මෙවැනි වන්දනා ගමන් වලට චමල් එතරම් උනන්දුවක් නොදැක්වූවද කසුන්ද පැමිණි හෙයින් එයට සහභාගී වීමට හෙතෙම කැමති විය.

“මං අපේ අම්මට ඕක වේලාසනින්ම කිව්ව බං. කොහෙද ඉතිං“ කසුන්ද පැවසුවේ පිටත බලමිනි.

අඩ හෝරාවක් පමණ ගත වූවද ඔවුන්ගේ රථයට ගමන් කළ හැකි වූයේ මීටර කිහිපයක් පමණි. උදෑසනින්ම දහස් ගණනක් වූ මහා ජන ගංගාවක් මහා සෑය වන්දනාවට පැමිණෙමින් සිටියෝය. චමල්ගේ හා කසුන්ගේ නම් ඉවසීමේ සීමාව මේ වන විට ඉක්මවා ගොස් තිබුණි. නමුත් රථයේ සිටි වැඩිහිටි කාන්තාවන් නම් ආපසු හැරී යාමට අකමැති විය. තවත් මිනිත්තු කිහිපයක සංවාදයකින් අනතුරුව ආපසු හැරී ගොස් නැවත සවස් යාමයේ පැමිණිමට පිරිස එකග විය.

“මේ යන පාර අතර මගත් හුගක් පරණ පන්සල් තියෙනව. නෝනල හිත නරක් කරගන්න ඕන නෑ. අපි දැන් යන ගමන් පන්සලක් වන්දනා කරමු.“ වෑන් රථයේ රියැදුරා පැවසූවේ පිරිස අස්වැසීමට මෙනි.

ඝෘෂි ආරාමය නැමැති ඉතා පැරණි පෙනුමැති විහාරයක වෑන් රථය නැවත්විය. සියලු දෙනාම සැදැහැ සිතින් යුතුව විහාරය ඇතුලට ඇවිද ගියෝය.

“මහත්තයල දන්නවද මේක අනුරාධපුර හැදෙන්න කලින් ඉදන් තිබ්බ තැනක්. ඒ කිව්වෙ බුදුහාමුදුරුවෝ ලංකාවට වැඩම කරන්නත් කලින් ඉදන් තිබුණලු. ඒ කලෙ මේක ඉසිවරු භාවනා කරපු තැනක්ලු. පස්සෙ ලංකාවට බුද්ධාගම ආවට පස්සෙ ඒ භාවනා කරපු ඉසිවරු හැමෝම පැවිදි වෙලා මෙතන පන්සලක් වුණ කියල කියනව.“ අනුරාධපුරය ගැන තරමක දැනුමක් තිබූ රියදුරා කසුන් දෙස බලමින් කීවේය.

“එහෙනම් මෙතන කොච්චරක් විතර පරණද අංකල්?“

“අපෝ… අවුරුදු දහදාකටත් වඩා පරණයිලු. රාවණ රජතුමාත් මෙතනට ඇවිල්ල තියෙනවලු.“

වැඩිහිටි පිරිස වන්දනා කිරීමට මල් වට්ටි පිළියෙල කිරීම ඇරඹු අතර චමල් හා කසුන් පන්සලේ ඇවිදින්නට විය.

“ඩ්‍රයිවරයගෙ රවණා කතා කෙසේ වෙතත් මේක ඇත්තටම පට්ට පරණ පොට් එක්කද කොහෙද බං.“ චමල් පැවසුවේ වටපිට බලමිනි.

සැබවින්ම එය අක්කර ගණනාවක් පුරා පැතිරුණු විශාල භූමියක් වූ අතර බොහෝ තැත් වල කළු ගල් වලින් තනා තිබුණේ යැයි සිතිය හැකි ගොඩනැගිලි වල නෂ්ඨාවශේෂ දක්නට ලැබුණි. බොහෝ කලකට ඉහතදී මෙම ස්ථානය අති විශිෂ්ඨ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයන්ගේ තෝතැන්ක්ව පවතින්නට ඇත.

“පට්ට හුජ්ජ බරයි බං. පොඩ්ඩක් හිටහං. මං අතන ගහට අල්ලලා එන්නං“ කසුන් පැවසුවේ අසල වූ අඹ ගසක් පෙන්වමිනි.

“එපා යකෝ. මේක පන්සලක්නෙ. මටත් බරයි බං. ඔහොම ඉදපන්. මං අර මනුස්සයගෙන් අහල එන්න“ පැවසූ චමල් තරමක් ඈතින් පන්සල් වත්තේ තණකොළ කපමින් සිටි පුද්ගලයෙකු වෙත ගියේ වැසිකිළිය ඇති ස්ථානය අසා දැන ගැනීමටය.

තණකොළ කපන්නා පැවසූ පරිදි ඉන්පසුව ඔවුන් දෙදෙනා විහාර වත්තේ පසුපස ප්‍රදේශයට ඇවිද යන්නට විය.

“යකෝ, චූ පාරක් දාන්න යන්න තියෙන දුර. හදිසියක් වුණා නම් එහෙම කලිසමේම යනව“ කසුන් පැවසුවේ සිනාසෙමිනි.

අවසානයේදි විහාර භුමියෙහි කෙළවරට නුදුරින් පිහිට වැසිකිලියට ඔවුන් ළගා විය. ඒ අසලම පන්සලේ සේවකයන් නැවතී සිටින ස්ථානය යැයි සිතිය හැකි කුඩා කාමර කෑල්ලක්ද ඒ අසලම විය. නමුත් මේ මොහොතෙහි නම් කිසිවෙකු එහි රැදී නොසිටියේය. ඊට මීටර කිහිපයක් ඈතින් ගල් වලින් තැනූ කුඩා පොකුණක්ද විය. විහාර භූමියේ අනිකුත් ස්ථාන මෙන්ම මෙහිද ඉපැරණි නටබුන් වල නම් අඩුවක් නොවිය. නමුත් කිසිවෙකුත් මෙය සංරක්ෂණය කිරීමට උත්සහ ගත් බවක් නම් දක්නට නොවිය.

“අම්මෝ ඉන්න බෑ යකෝ. පැලෙන්න වගේ. මං ඉක්මණට ගිහින් එන්නං“. පැවසූ කසුන් වැසිකිළිය තුළට ගියේය.

කසුන් එනතුරු වටපිට බලමින් සිටි චමල්ට මෙම ස්ථානයේ අමුතුම ආකාරයේ හුරුපුරුදු බවක් දැනුණි. නමුත් ඔහු එය එතරම් ගණන් නොගත්තේය. තමන්ගේ වාරය පැමිණි පසු චමල්ද වැසිකිලියට ගොස් නැවත පිටතට පැමිණියේය. වැසිකිළියේ දොර ළගට මුලින් කී කුඩා පොකුණ ඉතා හොදින් පෙනුණි. නමුත් ඔහුගේ දෙනෙත නතර වූයේ පොකුණ ළග නොව ඒ අසල වූ මුරගල් දෙකක් වැනි ගල් කුළු දෙක වෙතය. අකුණක් ගැසුවාක් මෙන් එක්වරම ඇති වූ මතකය හේතුවෙන් ඔහුගේ ගත හිරි වැටී ගියේය.

“දෙයියනේ, ඒ හීනේ….“ කාලයක් එක දිගට පෙනුණු එම සිහිනය ඔහුට අමතකව ගොස් තිබුණි. ඉන්පසුවද කිහිපවරක් පෙනුනද ඔහු එය එතරම් ගණන් ගත්තේ නැත. නමුත් තමා මේ සිටින්නේ එම ස්ථානයේ නොවේද?

“මේක නම් වෙන්න බෑ“ කොදුරමින් හෙතෙම පොකුණ දෙසට ඇවිද ගොස් එහි වූ මුරගලක් වෙත නැඹුරු වී බැලුවේය. දැන් නම් සැකයක් නැත. එම සිහිනය සිතුවම් පටයක් මෙන් ඔහුගේ මනසෙහි ඇදෙන්නට විය. කාලයත් සමග මුරගලෙහි කැටයම බොහෝ සෙයින් ක්ෂය වී තිබුණද ඔහුට එය හදුනාගත හැකි විය. ඇති වූ කම්පනයෙන් ඔහුව බිම ඉන්දුනේය.

“කසුන්, පොඩ්ඩක් මෙහෙට වරෙන්.“ අඹයක් කැඩීමට උත්සහ දරමින් සිටි කසුන්ට ඔහු කතා කළේය.

“උඹට මතකද මං ටික කාලෙකට කලින් කිව්ව අර එක දිගට පේන හීනයක් ගැන.“

“උඹ අර මොකද්ද යුද්දෙක හිටිය කියපු එක නේද? අර පට්ට කෑල්ලකුත් හිටියයි කිව්වෙ.“

“මචං, මේ තමයි එතන“. චමල් පිළිතුරු දුන්නෙ මද නිහැඩියාවකට පසුවය.

“මොකක්?“

ඉන්පසුව ඇති වූයේ වාදයකි. චමල්ට පොකුණ තුළට බැසීමට අවශ්‍යම විය. තරුණිය දුන් පෙට්ටිය එය තුළ ඇති බව ඔහුට ඉර හද මෙන් විශ්වාසය. නමුත් කසුන් ඔහුට බැණ වැදුණෙ පිස්සෙකු කියාය. මිනිත්තු කිහිපයක් වාද කිරීමෙන් අනතුරුව අසල වූ සේවකයන්ගේ කුටිය තුළට දිවගිය චමල් ඇද සිටි කලිසම හා කමිසය ගලවා දමා එහි වූ සරමක් ඇගෙහි පටලවාගෙන නැවත පොකුණ වෙත පැමිණියේය.

“උඹ හිතන්නෙ මට පිස්සු කියලනෙ. බලං හිටපන්.“ පැවසූ චමල් කසුන් යමක් කීමට පෙරම සරම කැසපට ගසාගෙන පොකුණට බැස්සේය. 

ඔහු සිතුවාට වඩා එය ගැඔුරු විය. ඔහුව සම්පූර්ණයෙන්ම ජලයෙහි ගිලුණි. නමුත් පොකුණේ ගැට්ට අල්ලගෙන නැවත උඩට පැමිණ චමල් හොද හුස්මක් ගෙන නැවත යටට ගොස් පොකුණෙ පතුල අතගා බලන්නට විය. මෙසේ හත් අට වාරයක් උත්සහ කිරීමෙන් අනතුරුව ඇගිල්ලක් දැමිය හැකි තරමේ කුඩා හිඩැසක් පතුලෙහි සොයාගැනීමට චමල්ට හැකි විය. ඔහු එය වැර යොදා ඉස්සීමට තැත් කළේය. නමුත් කාලයගේ ඇවෑමෙන් රොන් මඩ හා පස් වලින් එය සවි වී තිබුණි. මෙය ඉතා දුෂ්කර කාර්යයක් බව ඔහුව වැටහුණි. නමුත් අසල වූ කුටියෙහි වූ මේසය මත ඉස්කුරුප්පු නියනක ඇති බව ඔහුට හදිසියේම මතක් විය. නැවතත් පොකුණෙන් ගොඩ වූ ඔහු කුටියට දිව ගොස් ඉස්කුරුප්පු නියන හා තවත් සරමක් රැගෙන පැමිණියේය.

“මට ඒක හම්බවුණා යකෝ. මේක ඇදගෙන ඉක්මණට බැහැපං පොකුණට“. කසුන් වෙත අලුත් සරම විසි කරමින් චමල් කීවේය.

චමල්ගේ බල කිරීම හමුවේ සරම ඇදගත් කසුන්ද පොකුණට බැස්සේය. තවත් මිනිත්තු පහළොවක පමණ ප්‍රබල උත්සහයකින් පසුව එම කුඩා ගල් පියන ඉවතට ගැනීමට ඔවුන් දෙදෙනා සමත් විය. ඒ සමගම පියනට යටින් වූ කුහරයට චමල් සිය අත දැම්මේය. මහත් වූ පුදුමයකි. ඔහුට එය හසු විය. එසේ නම් සිහිනයෙහි ඔහු දුටු දෙය මනෝ විකාරයක් නොවේ.

හති දමමින් ඔවුන් දෙදෙනාම ගොඩට පැමිණියෝය. නමුත් ඔවුන් දෙදෙනාටම මහන්සිය අමතකය. අයාගත් මුවින් යුතුව ඔවුන් දෙදෙනාම බලා සිටියේ චමල් අත රැදි පෙට්ටිය දෙසය.

සිහිනයට අනුව පෙට්ටියේ සිව් කෙළවර දෙවරක් මහපට ඇගිල්ලෙන් ස්පර්ශ කළ පසු එය විවෘත විය යුතුය. චමල් ඒ අයුරින්ම කළේය. එය අවසන් වනවාත් සමගම ඔවුන් දෙදෙනා විස්මයෙන් මුව අයා බලා සිටින අතරේ පෙට්ටියේ උඩ පියන විවෘත විය. එය ඇතුලත වූයේ ලියවිලි කිහිපයකි. එවා අතට ගෙන දිග හැරීමට උත්සහ කරන විටම කිසිවෙකු ඈතින් ඇවිද එනු කසුන් දුටුවේය.

“අඩෝ, කාමරේ අයිතිකාරයො එනවද කොහෙද? යමං යමං, ඉක්මණට මාරු වෙමු.“ ගලවා දමා තිබූ කලිසම් හා කමිස හැකි ඉක්මණින් ඇද ගත් ඔවුන් දෙදෙනා ඉදිරියට පැමිණෙන මිනිසාට නොපෙනෙන පරිදි කුටියෙහි පිටුපස පැත්තෙන් සැගවී පැන ගත්තෝය.